Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus ή HPV) που μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή. Έχουν ανευρεθεί περίπου 200 τύποι του ιού HPV από τους οποίους οι 40 προσβάλλουν τη γεννητική περιοχή και ανήκουν στην κατηγορία των Σεξουαλικών Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (Σ.Μ.Ν.). Μερικοί τύποι αναφέρονται ως χαμηλού κινδύνου, όπως οι τύποι 6 και 11, οι οποίοι ευθύνονται για την πλειοψηφία των κονδυλωμάτων. Αντίθετα, περίπου 14 τύποι ιού HPV, με συνηθέστερους τους τύπους 16 και 18, 31, 33, 35 και 45 ευθύνονται για την πλειοψηφία των καρκίνων τραχήλου, αιδοίου και κόλπου. Συνεχής μόλυνση με τις “επικίνδυνες μορφές” του HPV, μπορεί να προκαλέσουν ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία τραχήλου (CIN), του αιδοίου (VIN), του κόλπου (VAIN), του πέους (PIN) και του πρωκτού (AIN). Αυτές είναι προ-καρκινικές δυσπλασίες και μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Ποια τα χαρακτηριστικά του ιού;
Η πλειοψηφία (περίπου το 70%) των σεξουαλικά ενεργών αντρών και γυναικών θα έρθουν σε επαφή με κάποιον τύπο ιού HPV κάποια στιγμή της ζωής τους. Η μόλυνση μεταδίδεται σεξουαλικά αλλά και με απλή δερματική επαφή. Συνεπώς, συνιστάται αυστηρά η χρήση προφυλακτικού για ελαχιστοποίηση της πιθανότητας μόλυνσης. Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό HPV, συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Η μόλυνση από τον ιό μπορεί να υποχωρήσει αυτόματα, να παραμείνει σε λανθάνουσα μορφή για πολλά χρόνια ή να προκαλέσει βλάβες στα γεννητικά όργανα.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων (περίπου 80%), ιδιαίτερα σε γυναίκες μικρότερες των 30 ετών, η λοίμωξη υποχωρεί αυτόματα. Παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στην αυτοίαση από τον ιό είναι το κάπνισμα, το στρες, η κακή διατροφή, η σωματική εξάντληση και οτιδήποτε επιβαρύνει τη φυσιολογική άμυνα του οργανισμού.
Εμβόλιο κατά του ιού HPV
To έτος 2006 άρχισε παγκοσμίως ο εμβολιασμός κατά του ιού HPV. Με το εμβόλιο κατά του HPV εγκαινιάζεται μια νέα εποχή πρόληψης του καρκίνου και των προ καρκινικών καταστάσεων του τραχήλου της μήτρας, του αιδοίου και του κόλπου.
Αρχικά υπήρχαν διαθέσιμα διεθνώς, δύο είδη HPV εμβολίων:
- «Gardasil», τετραδύναμο εμβόλιο που προφυλάσσει από τους ογκογόνους τύπους 16 και 18 και από τους μη ογκογόνους τύπους 6 και 11, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των κονδυλωμάτων
- «Cervarix», διδύναμο εμβόλιο, εναντίον των τύπων 16 και 18.
Σήμερα, υπάρχει διαθέσιμο και στην Ελλάδα το
“Gardasil 9” εννιαδύναμο HPV εμβολίο που προφυλάσσει από τους ογκογόνους τύπους 16,18,31,33,45,52,58 και από τους μη ογκογόνους τύπους 6 και 11, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των κονδυλωμάτων
Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μελετήθηκε σε κλινικές μελέτες που διήρκησαν πάνω από 5 χρόνια και αφορούσαν δεκάδες χιλιάδες άτομα. Παγκοσμίως έχουν εμβολιασθεί εκατομμύρια άτομα χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Το εμβόλιο έχει εγκριθεί από όλες τις παγκόσμιες Αρχές, τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΕΑ) και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Το εμβόλιο έχει ήδη ενταχθεί στον υποχρεωτικό εμβολιασμό πολλών χωρών και στην Ελλάδα αποφασίστηκε η ένταξή του στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού.
Ποια η διαδικασία του εμβολιασμού;
Το εμβόλιο γίνεται σε 3 δόσεις (0, 2 και 6 μήνες) για ηλικίες 15 ετών και άνω
- 1η δόση: 0
- 2η δόση: 2 μήνες μετά,
- 3η δόση: 6 μήνες μετά την πρώτη δόση
Το εμβόλιο γίνεται σε 2 δόσεις (0 και 6 μήνες) για ηλικίες κάτω των 15 ετών
- 1η δόση: 0
- 2η δόση: 6 μήνες μετά την πρώτη δόση
Χορηγείται με ενδομυϊκή ένεση στο βραχίονα ή στην προσθιοπλάγια περιοχή του μηρού. Η διάρκεια προστασίας είναι τουλάχιστον 5 έτη και αναμένονται νέα στοιχεία για την αναγκαιότητα επαναληπτικής δόσης.
Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται ο εμβολιασμός;
Το εμβόλιο έχει ως στόχο άτομα τα οποία δεν έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό. Συνεπώς, κορίτσια 9-14 ετών που δεν έχουν σεξουαλικές επαφές είναι η αρχική ομάδα-στόχος για να εφαρμοσθεί ο εμβολιασμός εναντίον του HPV. Ο εμβολιασμός των αγοριών της ηλικίας αυτής είναι προαιρετικός. Επιπλέον το εμβόλιο ενδείκνυται για γυναίκες 15-26 ετών άσχετα εάν έχουν ήδη σεξουαλικές επαφές. Η προστασία που παρέχει το εμβόλιο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πιθανόν ελαττωμένη, ανάλογα με το εάν και σε ποιόν τύπο ιού HPV έχει προϋπάρξει έκθεση. Στην Ελλάδα μόνο στα κορίτσια 11-18 ετών διατίθεται δωρεάν μέσω του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού. Επιπλέον το εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί και σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, έως 45 ετών. Το εμβόλιο δεν καθιστά τη γυναίκα άτρωτη ούτε από τον ιό HPV ούτε από τον καρκίνο του τραχήλου. Επιβάλλεται να συνεχίσει την «υγιή» σεξουαλική συμπεριφορά, να αποφύγει το κάπνισμα και οπωσδήποτε να εξακολουθήσει τον τακτικό προληπτικό γυναικολογικό έλεγχο και το Τεστ Παπανικολάου. Το εμβόλιο είναι προληπτικό και όχι θεραπευτικό, συνεπώς δεν αποτελεί θεραπεία για ήδη υπάρχουσες βλάβες του γεννητικού συστήματος (κονδυλώματα, προ καρκινικές αλλοιώσεις, καρκίνος).
Τί είναι η κωνοειδής εκτομή τραχήλου μήτρας;
Πρόκειται για μια επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται ένα τμήμα τραχήλου, σε βάθος και έκταση ανάλογα με την περίπτωση (π.χ. βαρύτητα και έκταση βλάβης, ηλικία ασθενούς, επιθυμία για τεκνοποίηση κ.λπ..). Η επέμβαση γίνεται με τοπική ή με ελαφρά γενική αναισθησία. Η εκτομή του τραχήλου γίνεται με τη χρήση διαθερμίας Loop) ή Laser και συνήθως δεν απαιτούνται νυστέρι ή ράμματα. H νοσηλεία διαρκεί λίγες ώρες και η ασθενής επιστρέφει στην εργασία της, την επόμενη μέρα. Μικρή κολπική αιμορραγία παρατηρείται για 2-4 εβδομάδες μετά την επέμβαση.
O Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος Θωμάς Γκίκας διαθέτει πολυετή εμπειρία στην παθολογία του τραχήλου και είναι Πιστοποιημένο Μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Παθολογίας Τραχήλου και Κολποσκόπησης (H.S.C.C.P.). Ο ιατρός έχει διατελέσει Υπεύθυνος Τμήματος Κολποσκόπησης & Παθολογίας Τραχήλου, Διαγνωστικού Κέντρου “Ιατρική Έρευνα”